Najbardziej znanym światowym ośrodkiem turystyki filmowej i zarazem najważniejszym
ośrodkiem amerykańskiej kinematografii jest Hollywood, dzielnica Los Angeles w
Stanach Zjednoczonych. Hollywood zostało założone w 1853 roku, początkowo jako
miasteczko rolnicze. Na początku XX wieku zaczęli przenosić się tutaj twórcy
filmowi, którzy chcieli uciec od reguł działających na wschodnim wybrzeżu, a w
szczególności od patentów zarejestrowanych przez Motion Picture Patents Company
Thomasa Edisona uniemożliwiających kręcenie i projekcję filmów. Twórcy ci
znaleźli w Hollywood świetne warunki pogodowe dla produkcji filmowych. W 1911
roku założono pierwsze studio filmowe, a już w latach dwudziestych działał
system pięciu wielkich wytwórni tj. Paramount, RKO, 20th Century Fox, Metro-Goldwyn-Mayer
(MGM) oraz Warner Bros, które miały podpisane kontrakty z ówczesnymi największymi
gwiazdami kina amerykańskiego, takimi jak Mae West, Ronald Reagan, Clark Gable,
Will Rogers, Judy Garland, Cary Grant, Audie Murphy, Betty Grable czy John Wayne[1].
Symbolem Hollywood stał się zainstalowany w 1923 roku w pobliżu góry Mount Lee
napis „Hollywoodland”, który reklamował powstające osiedle mieszkaniowe. Z
czasem stał się metaforą ambicji, sukcesu przemysłu filmowego i rozrywkowego w
Los Angeles. W Hollywood ma też swoją siedzibę Amerykańska Akademia Sztuki i
Wiedzy Filmowej, która rokrocznie wręcza Oscary, najbardziej prestiżowe nagrody
filmowe. Inną atrakcją jest najbardziej znana na świecie aleja sław „the Walk
of Fame” przy Hollywood Boulevard czy kino Dolby Theatre (dawn. Kodak Theatre),
w którym odbywają się uroczyste premiery kinowe i wręczanie Oscarów.Ponadto w
najbliższej okolicy Hollywood znajdują się jedne z najbardziej popularnych
destynacji dla turystów filmowych – parki tematyczne Universal Studios, Warner
Bros Studio oraz Disneyland, które zostały omówione w kolejnych rozdziałach
pracy.
Z pewnością za ośrodek turystyki filmowej można uznać kolejną potęgę
przemysłu filmowego – Wielką Brytanię, gdzie co roku powstaje około 136 filmów,
a w 2011 roku łączny wpływ z przemysłu filmowego oszacowano na ponad 4,6
miliarda funtów. Brytyjski przemysł filmowy jest ważny nie tylko dla kultury,
ale ma także wpływ na turystykę i handel. Przykładem mogą być aplikacje do
telefonów komórkowych, publikacje dźwiękowe i/lub filmowe typu podcast, czy filmowe
mapy (ang. Movie Maps) dostępne dla turystów i wskazujące im lokalizacje filmów
„Harry Potter” (2001 i kolejne) czy „Sherlock Holmes” (2009). Otwarcie z sukcesem
studia koncernu filmowego Warner Bros w Londynie dowodzi wartość ekonomiczna
atrakcji związanych z filmem. Szacuje się, że w 2011 roku wpływ z turystki
filmowej w Wielkiej Brytanii wyniósł około 2,1 mld funtów[2].
Odwiedzający ten kraj mogą wybrać z około 50 wycieczek filmowych z
rozbudowanymi trasami i przewodnikiem po lokacjach najbardziej popularnych
seriali i filmów[3].
Dobrze ocenianą przez klientów wg. portalu TripAdvisor firmą zajmującą się
wycieczkami filmowymi jest działająca od 2009 roku w Anglii firma Brit Movie
Tours. Obecnie w swojej ofercie posiada trasy śladami filmów „James Bond”(2015
i poprzednie), “Sherlock Holmes” (2009), „Harry Potter” (2001 i kolejne), seriali „Doctor Who” (2005(…)), „Downton Abbey” (2010(…)),
„Gra o tron” (2011(…)) oraz inne[4].
Innym przykładem ośrodka turystyki filmowej jest Nowa Zelandia, która
świetnie wykorzystała fakt lokacji filmów w tym państwie dla reklamy miejsca i
stanowi wzór w tej dziedzinie. W Nowej Zelandii, w ponad 150 różnych lokacjach,
powstały ekranizacje trylogii „Władca Pierścieni” (2001 i kolejne), czy
adaptacja powieści „Hobbit” w trzech częściach (2012, 2013, 2014).
Jako europejski ośrodek turystyki filmowej należy zaś wymienić Barcelonę
oraz region Katalonia, gdzie kręcono m.in. „Sierociniec” (2007), „Pachnidło:
Historia mordercy” (2006), „Vicky Cristina Barcelona” (2008),„Tylko Ciebie
Chcę” (2012)[5].
W Polsce za jedną z najbardziej filmowych miejscowości uznawane jest
Biedrusko pod Poznaniem, gdzie poligon wojskowy służył za plenery dla filmów
„Ogniem i mieczem” (1999, 2000) w reżyserii Jerzego Hoffmana, serialu „Czterej
pancerni i pies” (1969), historycznego filmu „Kazimierz Wielki” (1975, reż.
Czesław i Ewa Petelscy) czy słynnej amerykańskiej produkcji „Dowód życia”
(2000, reż. Taylor Hackford), dzięki której Biedrusko odwiedził Russell Crowe –
znany także z filmów „Gladiator” (2000) czy „Piękny umysł” (2001). Poligonowe
plenery Biedruska są dostępne dla miłośników produkcji filmowych[6].
Łódź, pełna instytucji związanych z kinematografią tj. Szkoła Filmowa,
Wytwórnia Filmów Fabularnych, Wytwórnia Filmów Oświatowych, Studio Filmów
Animowanych Se‑Ma‑For, Muzeum Kinematograficzne oraz z szeregiem zabytków i
plenerów inspirujących reżyserów i scenografów m.in. filmów „Vabank” (1981),
„Seksmisja” (1893), „Kingsajz” (1987), „Ziemia obiecana” (1974), „Przypadek”
(1981) oraz seriali „Stawka większa niż życie” (1968, 1969) i „Daleko od szosy”
(1976) to kolejny ośrodek turystyki filmowej Polski.
Za inny, do którego podróżują turyści filmowi z pewnością można zaliczyć
Kraków. To tutaj kręcono m.in. „Anioł w Krakowie” (2002), „Karol - człowiek,
który został papieżem” (2005), „Katyń” (2007), „Lista Schindlera” (1993),
serial „Majka” (2009), „Nie kłam kochanie” (2008), „Vinci” (2004), „Pod Mocnym
Aniołem” (2014) i wiele innych. Filmowy Kraków zasługuje na szersze
potraktowanie, jednak należy wspomnieć o kilku miejscach, które w szczególności
upodobali sobie twórcy kina. Oprócz uliczek miasta, kościołów, mostów, Rynku
Głównego z Sukiennicami czy Plant - wielkohektarowego parku miejskiego
otaczającego Stare Miasto, jednym z chętniej wybieranych miejsc Krakowa jest
taras widokowy na budynku Akademii Muzycznej przy ul. Św. Tomasza 43, z którego
widać panoramę miasta. W filmach pojawia się też Muzeum Czartoryskich, Fabryka
Naczyń Emaliowanych Oskara Schindlera czy krakowski Kazimierz, a także kultowa
niebieska nyska z kiełbaskami spod Hali Targowej.
Samorząd miejski w Lublinie, chętnie współfinansując produkcje tego
rodzaju, stał się kolejnym polskim miastem filmowym. Powstało tutaj
kilkadziesiąt filmów, seriali i fabularyzowanych dokumentów, w tym
międzynarodowe produkcje z hollywoodzkimi gwiazdami. Ostatnie popularne dzieło,
gdzie ukazane jest miasto, to film „Carte Blanche” (2015).
Szymański (2010)[7]
w swojej książce „Polska na filmowo” opisuje także inne polskie miejscowości, w
których kręcono znane filmy i seriale. Należy wymienić m.in. Lubomierz,
Międzygórze, Niedoborów, Olsztyn pod Częstochową, Pieskową Skałę, Sopot,
Trzebnicę, Warszawę czy Trójwieś Beskidzką: Istebna, Koniaków, Jaworzynka.
Kolejnym pomysłem na destynacje dla turystów filmowych w Polsce są
pomniki bohaterów filmowych. W Zakopanem, przed Muzeum Kornela Makuszyńskiego
ustawiono rzeźbę postaci znanej z bajek i filmów rysunkowych – Koziołka
Matołka. W Bielsku-Białej znajduje się pomnik-fontanna Reksia, bohatera serialu
animowanego oraz pomnik Bolka i Lolka, głównych bohaterów popularnego
filmu animowanego. Natomiast w Łodzi powstał szlak „Łódź Bajkowa”, na który
składa się dziewięć pomników wykonanych z brązu, ustawianych w latach
2009-2013. W różnych częściach miasta można spotkać bohaterów ulubionych
produkcji studia Se-ma-for w Łodzi, m.in. na ulicy Piotrkowskiej - Misia
Uszatka; przy Muzeum Kinematografii koty – Filemona i Bonifacego; w Parku im.
Henryka Sienkiewicza – Plastusia. Dotychczas postawiono także pomnik małego
pingwina Pik-Poka, pomnik bohaterów filmu „Zaczarowany ołówek” (1964-1977),
pomnik bohaterów serialu „Trzy misie” (1982–1986, 2000–2003), pomnik wróbla
Ćwirka, pomnik Maurycego i Hawranka oraz odsłonięty ostatnio, 17 września
2015 roku, pomnik Ferdynanda Wspaniałego. Ponadto planowane jest także
postawienie rzeźb bohaterów ośmiu innych seriali i filmów, w tym
oscarowego (2007) brytyjsko-polskiego krótkometrażowego filmu lalkowego pt. „Piotruś
i wilk” (2006). W ramach projektu „Łódź Bajkowa” wyemitowano także lokalną
monetę „Łódka" z podobiznami wybranych bajkowych postaci[8].
[1]http://www.u-s-history.com/pages/h3871.html
(dostęp 21.01.2016r.)
[3]
Krawiec P., 2014. Ulgi podatkowe dla
zagranicznych produkcji filmowych jako czynnik regionalnego rozwoju
gospodarczego i popytu turystycznego. Uniwersytet Ekonomiczny, Kraków.
[4]https://britmovietours.com/
(dostęp 04.02.2016)
[5]
Krawiec P., 2014. Ulgi podatkowe dla
zagranicznych produkcji filmowych jako czynnik regionalnego rozwoju gospodarczego
i popytu turystycznego. Uniwersytet Ekonomiczny, Kraków.
[6]
Szymański M., 2010. Polska na filmowo.
Wyd. MJ Media Szymański i Glapiak, Poznań.
[7]Szymański
M., 2010. Polska na filmowo. Wyd. MJ
Media Szymański i Glapiak, Poznań.
[8]http://www.bajkowa.lodz.pl/nodes/type/bajkowy-szlak
(dostęp 17.01.2016r.)